ruby sanders interview saman amini

Interview Saman Amini: ‘Ongemak moeten we omarmen’

1 mei, 19 | OneWorld

Theatermaker Saman Amini houdt met zijn confronterende anti-racismevoorstelling A seat at the table het publiek een spiegel voor. Een ongemakkelijk gesprek is nodig in Nederland, vindt hij.

Foto: Tammy van Nerum

Theatermaker Saman Amini (1989, Teheran) kwam op elfjarige leeftijd naar Nederland en rolde als tiener de theaterwereld in, waar zijn talent al snel werd opgemerkt. Hij studeerde aan de Theaterschool Maastricht en speelde in films, televisieseries en toneelstukken. In 2018 toerde hij met zijn autobiografische voorstelling Samenloop van omstandigheden door Nederland en nu gooit hij als regisseur hoge ogen met de voorstelling A seat at the table. Hij speelt er ook in mee. Speellijst: allesvoordekunsten.nl

Niet meer vliegen, geen vlees meer, of nooit meer nieuwe kleren?

“Nóóit meer dit of nóóit meer dat, dat soort extremen zijn volgens mij niet constructief. In plaats van nooit meer vlees kun je ook flink minderen. En alleen focussen op dierenleed leidt de aandacht af van mensenleed. Er gaan mensen dood in het Midden-Oosten, maar dat maakt niet dat we minder olie gebruiken. Het lijkt wel alsof dieren in Nederland makkelijker asiel kunnen krijgen dan mensen. Dat klopt niet. Het grotere plaatje moet je niet uit het oog verliezen: het temmen van kapitalisme is de grootste uitdaging waar we nu voor staan. Ik geloof in nuance; in het midden zoeken naar universele antwoorden. Maar begrijp me niet verkeerd; extreem onrecht moet je extreem bestrijden.”

Optimistisch of pessimistisch over het hedendaags activisme?

“Het is makkelijk om cynisch te zijn, optimisme is veel moeilijker. Ik denk dat je realistisch moet zijn, maar wel positieve mensen kunt zoeken die jou iets kunnen bijbrengen. Verandering gaat snel en langzaam tegelijk. Vlees eten zal bijvoorbeeld niet binnen één generatie de wereld uit zijn. Mensen houden nu eenmaal van gewoontes, bouwen daar zelfs hun identiteit omheen.”

Idealist of ondernemer? Kan goeddoen ook commercieel zijn?

“Lastig als activisme commercieel wordt gemaakt door bedrijven. Het kán werken, als bepaalde mensen daardoor een podium krijgen die anders niet gehoord zouden worden, zoals bij populaire influencers die zich voor het karretje van Shell laten spannen om plastic waterflesjes aan te prijzen. Dan denk ik: schaam je allemaal diep. Dat gaat over hebzucht, blindheid. Ik ben een bofkont dat ik me aan mijn morele principes kan houden en tegelijkertijd geld kan verdienen. Maar het wordt ons nauwelijks geleerd, hoe belangrijk het bijvoorbeeld is de medemens te helpen. Dat zou onderdeel moeten zijn van onze vorming: veel meer aandacht voor naastenliefde en dankbaarheid in plaats van geld en cijfers.”

Racisme bespreken aan de eettafel, of mensen niet mee lastigvallen?

“Thuis probeer ik al deze onderwerpen zeker te bespreken. We eten nog maar twee keer per week vlees. We hadden het niet breed thuis, maar nu leeft mijn zusje – in mijn ogen – heel materialistisch. Daar verschillen we in en dat botst. Maar ik heb de luxe dat ik voldoening haal uit andere dingen. Hierdoor heb ik geleerd dat je ondanks verschillen samen kunt leven en van elkaar kunt houden. Een metafoor voor de samenleving eigenlijk. A seat at the table heeft als boodschap dat een inclusiever Nederland alleen bereikt kan worden door mensen met een migratieachtergrond een gelijkwaardige plek te geven. Zo proberen we Nederland te verrijken. Die boodschap moet ook, of juist, het linkse theaterpubliek bereiken. Mensen die denken dat ze het al goed doen. Dat zorgt soms voor ongemakkelijke gesprekken, op het toneel of tijdens bijeenkomsten met witte schouwburgdirecteuren. Maar ongemak en confrontatie moeten we omarmen. Het is de enige route naar een inclusiever Nederland.”

Intersectioneel feminisme en validisme: termen die iedereen zou moeten kennen of geen idee waar ik het over heb?

“Ik ken niet al deze termen, maar wil ze wel leren. Nederland heeft behoefte aan een nieuw verhaal. Woordkeuze is daarbij heel belangrijk. Mensen vinden al snel dat je dan tornt aan de vrijheid van meningsuiting, maar ultieme vrijheid werkt volgens mij niet. Een mens heeft kaders nodig, met daarbinnen zoveel mogelijk vrijheid. Daarom is kunst en de kracht van verhalen zo belangrijk. Theater is een magische plek: waar kun je nog anderhalf uur praten tegen mensen die echt luisteren? Religie heeft geen monopolie op waarheid of heiligheid, maar kunst is voor mij heilig.”